संगणक व्हायरसच्या विश्वात

संगणक वापरकर्त्यांना सर्वात जास्त घाबरविणारी गोष्ट म्हणजे व्हायरस होय. व्हायरस म्ह्टले म्ह्टले की, भल्याभल्यांची भांबेरी उडते. आपल्या संगणकात व्हायरस कसा येणार नाही, याची काळजी आपापल्या परीने प्रत्येक जणच घेत असतो. कॉम्प्युटर विकत घेताना त्याच्यासोबत अँटीव्हायरस आहे का याची काळजी प्रत्येकालाच घ्यावी लागते कारण नावाप्रमाणेच व्हायरस अर्थात विषाणू हे विंडोज असणाऱ्या संगणकाला होणाऱ्या विविध रोगांना कारणीभूत ठरत आहेत असेच जगातील सर्वात खतरनाक १० व्हायरस पुढीलप्रमाणे-

क्रमांक १०- मेलिसा

१९९९ मध्ये डेव्हिड स्मिथ नावाच्या संगणक तज्ञाने याची निर्मिती केली होती मायक्रोसॉफ्ट वर्डच्या ’मॅक्रो’ या संकल्पनेवर हा व्हायरस कार्य करतो. ईमेल द्वारे हा व्हायरस कार्यान्वित झाल्यावर ईमेलद्वारेच ते समोरच्या व्यक्तिला सुचना करतो की तुम्हाला हवी असलेली फ़ाईल आम्ही ता मेलने पाठवली आहे व एकदा ही फ़ाईल डाऊनलोड झाली की या व्हायसरचे काम चालू होते पुन्हा त्याच मेल बॉक्स मधून ५० जणांना असाच मेल पाठवला जातो.१९९९ साली वेगाने या व्हायरसचा प्रसार झाला शिवाय डेव्हिड स्मिथला या व्हायरसचा प्रसार केल्यामुळे पाच हजार डॉलरच्या दंडाची शिक्षा व २० महीने कैदही झाली आहे.

क्रमांक ९- आय लव्ह यू

फ़िलिपाईन्स मध्ये २००० साली तयार झालेला व ईमेलनेच प्रसार होणारा हा व्हायरस होय. ईमेलमधून हा व्हायरस संदेश प्रसारीत करतो की तुमच्या गुप्त प्रेमिकेने तुम्हाला प्रेमसंदेश पाठविला आहे त्यासोबर फ़ाईल डाऊनलोड करुन उघडल्यास हा व्हायरस स्वत:चे प्रताप चालू करतो. मॅकेफ़ी अँटीव्हायरस कंपनीच्या संशोधनानूसार हा व्हायरस स्वत:च्याच कॉपी तयार करण्याचे, नव्या रेजिस्ट्री तयार करण्याचे तसेच पासवर्ड चोरी करण्याचे उद्योग करतो. या व्हायरसच्या निर्मात्याला फ़िलिपाईन्स पोलिसांनी अटक केली होती. पण त्यावेळी या देशात कोणतेच सायबर कायदे अस्तित्वात नसल्याने त्याला शिक्षा झाली नाही.

क्रमांक ८- क्लेझ

सन २००१ मध्ये या व्हायरसची निर्मिती झाली. ईमेलद्वारे वेगाने प्रसार झाल्यावर अनेक हॅकर्सनी या व्हायरसवर प्रयोग केले आहेत. ’स्पूकिंग’ नावाची संज्ञा याच व्हायरसने अस्तित्वात आणली त्यात एखाद्या व्यक्तिच्या मेल बॉक्स मधून पाठवले जातात, पण तो मेल कुणाकडून आला आहे, याची माहिती मेल प्राप्त करणाऱ्यास मिळत नाही. त्यातूनच ’जंकमेल’ वा ’स्पॅम मेल’ची संख्या वाढत जाते.

क्रमांक ७- कोड रेड व कोड रेड २

या दोन्ही व्हायरसची निर्मिती सन २००१ मध्ये झाली. संगणकातील ऑपरेटिंग सिसिस्ट्मवर मोठ्या प्रमाणावर भार देण्याचे काम या व्हायरसनी केले. विंडोज २००० व विंडोज NT या संगणक प्रणालींना खराब करण्याचे काम प्रामुख्याने या दोन व्हायरसनी केले आहे. हे व्हायरस कार्यान्वित झाल्यावर अमेरिकेच्या व्हाईट हाऊसमधील वेब सर्व्हरला आपोआप मेल पाठवत राहयचे. शेवटी मायक्रोसॉप्ट कंपनीनेच यावर उपाय सुचवून आपल्या संगणक प्रणालींसाठी ’पॅच’ तयार करायचे ठरवले. त्यानंतर ही या व्हायरसचे उड्योग मात्र बंद पडले नाहीत.

क्रमांक ६- निमडा

इंटरनेटद्वारे प्रसार झालेला हा व्हायरस सन २००१ मधील निर्मिती आहे. ’अँडमिन’ या इंग्रजी शब्दाचा उलटा उच्चार ’निमडा’ असा होतो. याच काळात इंटरनेटद्वारे सर्वात वेगाने प्रसारित झालेला हा व्हायरस होय. त्याने केवळ २२ मिनिटांत इंटरनेट जगतात आपले बस्ताने मांडले होते. संगणकावर ’ Administrator’  म्ह्णून लॉगीन झाल्यावर हा व्हायरस सर्व हक्क स्वत:कडे ठेऊन तो संगणक वापरण्याचे सर्व हक्क मर्यादित करण्याचे काम करायचा. व्हायरसच्या ’वर्म’ या गटात मोडणारा हा व्हायरस होय.

क्रमांक ५- एस.क्यू.एल. स्लॅमर/ सॅफ़ायर

सन २००३ च्या जानवारी महिन्यात या व्हायरसचा जन्म झाला त्यावेळी अँटीव्हायरस सॉफ़्ट्वेसर च्या क्षमतांची कमतरता पाहूनच या व्हायरसची निर्मिती करण्यात आली होती.बॅंक ऑफ़ अमेरीकेचे >>>> व्हायरसने नष्ट केले. तसेच कॉन्टिनेंटल एअरलाईन्सला या व्हायरसच्या अटॅकमुळे आपली सर्व उड्डाने रद्द करावी लागली होती. अँटिव्हायरस कंपन्यांनी आपले अपडेट्स पाठवण्यापूर्वीच या व्हायरसने १०० कोटी डॉलर्सचे नुकसान केले होते. हा व्हायरस कार्यान्वित झाल्यानंतर जवळपास प्रत्येक पंधरा मिनिटांत इंटरनेट विश्वातील आपली व्याप्ती दुप्पट करत होता. जवळपास  ५० टक्के वेबसर्व्हरवर त्याने आपले आक्रमण केले पण या व्हायरसने एक चांगला धडा शिकवला. कोणत्याही संगणकात अँटीव्हायरसने अत्याधुनिक अपडेट्स असायलाच हवेत. अर्थात prevention is better than cure म्हणतात ते हेच.

क्रमांक ४- मायड्रम

’वर्म’ या प्रवर्गात मोडणारा हा व्हायरस ’नोव्हार्ग’ या नावानेही ओळखला जातो. १ फ़ेब्रुवारी २००४ ते १२ फ़ेब्रुवारी २००४ या बारा दिवसात मायड्रमचे स्वत:चे ईप्सित साध्य केले. यानंतरही तो बऱ्याच संगणकांत धूमाकुळ घालत होता. यानंतरच्या सर्च इंजिन कंपन्यांना त्याचा मोठा फ़टका बसला. ’गूगल’ सारख्या सर्च इंजिनवर त्याने बरेच शब्द ’सर्च’ पाठवले, जेणेकरून त्यांचा वेबसर्व्हर कमी वेगाने कार्य करेल. ’मॅसेजलॅब्ज’ च्या अहवालानूसार त्यावेळी प्रत्येक बारा ईमेल्समध्ये एका मायड्रमचा शिरकाव होत होता. क्लेझ व्हायरसप्रमाणेच ’मायड्रम’नेही स्पूफ़िंगचेच कार्य केले.

क्रमांक ३ – सॅसर व नेटस्काय

स्वेन जॅशन नावाच्या १७ वर्षीय जर्मन मुलाने हे दोन संगणकीय प्रोग्राम्स बनविले होते. दोन्ही वेगवेगळ्या पद्धतीने कार्य करणारे ’वर्म’ होते. सॅसर व्हायरसने मायक्रोसॉफ़्ट विंडोज वर आक्रमण केले. अन्य व्हायरसप्रमाणे तो ईमेलद्वारे पसरला नाही. परेटिंग ऑसिस्टिमध्ये कार्यान्वित झाल्यावर स्वत:चेच अपडेट्स हा व्हायरस डाऊनलोड करायचा. संगणक बंद करण्यावरही या व्हायरसने बंधने घातली होती. नेटस्काय व्हायरस प्रामुख्याने ईमेल विंडोज नेटवर्क द्वारे प्रसारीत झाला. स्पुफ़िंगच्या साह्याने २२०१६ बाईट्सची फ़ाईल तो ईमेलने पाठवायचा व स्वत:च प्रसार करायचा. जवळपास २५ टक्के संगणकात या व्हायरसने शिरकाव केला होता. शिवाय त्याचा निर्माता स्वेन जॅशन हा अल्पवयीन असल्याने त्याच्यावर मोठी कारवाई झाली नाही.

क्रमांक २ – लिप-ए

हॅकरसाठी संगणक विश्वात कोणतेच कार्य अशक्य नसते तेच लिप-ए या व्हायरसने सिद्ध केले. अँपल कॉम्प्युटर्स हि संगणक विश्वातील नावाजलेली सॉफ़्ट्वेअर व हार्डवेअर कंपनी होय. त्यांच्या संगणकावर केवळ त्यांचीच ’मॅक’ ही ऑपरेटिंग सिस्टिम चालते. कंपनीने आपल्या संगणकावर केलेल्या उपाययोजनांमुळे ’मॅक’ साठी व्हायरस तयार झालेले नाहीत. पण सन २००९ मध्ये काही हॅकर्सनी ’मॅक’ साठी लिप-ए या व्हायरसची निर्मिती केली. तो ’आयचॅट’ द्वारे एक सुंदर चित्र पाठवून द्यायचा. या व्हायरसने फ़ारसे नुकसान केले नसले तरी ’मॅक’ पण ’हॅक; होऊ शकतो. याची प्रचिती आली.

क्रमांक १ – स्टॅार्म वर्म

तुमच्या संगणकात अँटीव्हायरस नसेल तर एकदा तो टाका व संगणक स्कॅन करा. कदाचित एखादा तरी स्टॅार्म वर्म सापडेल. २००६ मध्ये तयार झालेला हा व्हायरस शेकडो पद्धतीने आपली ’कार्य’ करत आहे. सन २००९ मध्ये ईमेलद्वारे ‘230 dead storm batters Europe’ या विषयाने व्हायरसचा प्रसार झाला, त्यावरुनच त्याला स्टॅार्म वर्म हे नाव पडले. सन २००१ मध्ये याच नावाचा व्हायरस तयार झाला होता. पण दोघांचाही काहीच संबंध नाही. तुमच्या स्पॅम मेलमध्ये आजही हा व्हायरस दडलेला असेल. ’स्टॅार्म वर्म’ व्हायरस ’ट्रोजन हॅार्स या प्रवर्गात मोडतो. व्हिडिओ, ऑडिओ वेबसाईट्स, ब्लॅाग्ज याद्वारे वेगाने प्रसारित होणारा हा व्हायरस आहे.

अशा विविध व्हायरसपासून संगणकाचा बचाव करण्यासाठी एकच उपाय आहे, आपल्या अँटीव्हायरसला सतत काळाच्या प्रवाहासोबत ठेवणे . अर्थात, तो सतत अपडेट असणे आवश्यक आहे.