Sunday, March 31, 2013

Thrilling Harihar fort


The district of Nashik (Maharashtra) is very well known for the forts, especially mountain forts. The glory of Nashik district lies in the natural forts. These forts were created in various monarchies as well as empires which ruled the ancient and medieval Maharashtra. Very few forts of Nashik are well known to the general citizens even the citizens of this district too. One of the well known forts of Nashik is Harihar fort, which is situated in Trimbakeshwar taluka.

Harihar Fort from Base
 I have seen this fort for the first time when I visited the Bramhagiri or Trimbak gad. It is well known place for the bhakts of lord Shiva. Harihar is situated back of the Trimkakeshwar mountains. I saw this place from the top of the trimbak fort, when I visited there. I searched the information about the fort from Internet also. There are many trekkers and bloggers who has wrote about this fort in Marathi. So I got the exact idea about it. As it was a summer, we started traveling early in the morning at 6 am from Nashik city. Harihar is nearly 15 kilometers away from the city of Trimbakeshwar. We have to go through Javhar road of Trimbakeshwar. On this road, nearly three kilometers away we got a board showing sign of “Dugarwadi Waterfalls”. Dugarwadi is very well known waterfall of Nashik. It is nearly 7 kilometers away from Javhar road. After leaving Sapegaon behind we traveled about 10 kilometers on the road. It is very beautiful and greeny though it was the summer season. I thought of rainy season, how beautiful it would be looking! After crossing two beautiful hills road, we reached to the Harihar fort. The Nirgudpada is the village at the base of Harihar fort. We reached there nearly at 8 am and started walking towards the fort. It looked like very high hills fort from this side. We have taken the help of nearby villagers to find the path towards the steps of the fort. After walking and finding the ways towards the fort we reached the basement of the steps. The steps of the forts are created directly carving the rocks of it. But, it is very difficult to climb as general though these steps. We need to use our hands to catch every step to climb it! Steps are created nearly at fifty percent region of the fort. We used our hands to climb the fort's steps. The work is very creative. After climbing nearly 50 steps we reached at the main door of the fort. It is still very good in position. There is very windy atmosphere near the main door or Mahadarwaza. The rocks again carved to create the way after this door. We have to lean down to cross this road. It is a thrilling experience! After this road again the rock carved steps are created. The architecture of these steps are similar to the previous one. Climbing these steps is very very thrilling. We have to take care while climbing through these steps. We got one tunnel at the top of all these steps and finally the top door of the fort. There is no any step which is created by putting rocks from outside! 
 
I am at the start of the steps
 The top of the fort is a good plateau. Two temples are created here. Only debris can be seen of the top of Harihar fort. We can see Trimbak fort, Bhaskar Gad fort and Utwad fort for here. In the summer season also the complete area nearby the fort looks very greenish. Rainy season would be very much interesting for this fort. 
 
Bhaskar Gad from Harihar fort
 If you want to see a good place to make your day thrilling and beautiful, you must visit this place at least once!

Steps of the fort (But you don't need helmet!!!)

Tunnel after the steps

Berry's the base of the Harihar fort.

Greeny roads in the summer.

Top of the Harihar fort.

Saturday, March 9, 2013

नाशिक पर्यटनमित्र...!!!

नाशिकला शहराला नुकतेच दिल्लीत पर्यटनमित्र पुरस्काराने गौरविण्यात आले. ही आपल्या शहरासाठी निश्चितच गौरवाची बाब आहे. नाशिक म्हणजे पुरातन काळापासूनच समृद्ध शहर आहे. रामायण याच ठिकाणी घडले, सातवाहनांची समृद्धी याच शहराने पाहिली. तर मुघल साम्राज्य, मराठा स्वराज्य व पेशवाई अनुभवलेले शहर म्हणजे पर्यटकांसाठी एक पर्वणीच मानले जाते. रामायणकालाने पावन झालेल्या या भूमीत भक्तांचा तर ओढा असतोच शिवाय देशातील सर्वाधिक डोंगरी किल्ले (गिरिदुर्ग) याच जिल्ह्यात वसलेले आहेत. त्यामुळे गिरिप्रेमींसाठी नाशिक म्हणजे एक मेजवानीच ठरते. असे असले तरी नाशिकच्या पर्यटनाबाबत अजुनही फारशी माहिती बाहेरील पर्यटकांपर्यंत पोहोचलेली नाही. किंबहुना नाशिकवासियांनाच ह्या गोष्टींची माहिती नसल्याने नाशिकचे पर्यटनक्षेत्र म्हणावे तितके बहरताना दिसत नाही. पुरातन किल्ल्यांवर, मंदिरांवर केंद्रीय व राज्य पुरातत्व खात्यांनी त्यांचे फलक दिमाखाने लावलेले दिसतात, परंतु त्यांची निगा मात्र चांगली घेतली गेलेली दिसत नाही. नाशिकची जनता पर्यटनासाठी आपल्या जवळच असलेल्या परंतु, गुजरातमध्ये वसलेल्या सापुताराला मोठ्या प्रमाणात हजेरी लावते. पण, नाशिकच्या निसर्गसौंदर्याची त्यांना जास्त माहिती नाही. पश्चिम महाराष्ट्र व कोकणातील रायगड, रायगड, सिंहगड, प्रतापगड, पुरंदर, तोरणा, पन्हाळा या शिवकालीन किल्ल्यांचा नेहमी दौरा करणारी ट्रेकप्रेमी तरुणाई नाशिकच्या रामशेज, साल्हेर, मुल्हेर, अनकाई, त्र्यंबक, हरिहर यासारख्या किल्ल्यांवर फिरकत सुद्धा नाही. हे दुर्दैव मानावे लागेल. सातवाहनांचा दैदिप्यमान इतिहास दाखविणारी पांडवलेणी इथली तरुणाई फक्त एकांत मिळावा व जोडिदाराशी गप्पा मारता यावा म्हणुन फिरायला जाते. या ठिकाणी अनेक परदेशी अभ्यासक अभ्यासासाठी येतात. त्यांच्या मनात आपल्या नागरिकांबद्दल कोणती भावना तयार होत असेल, याचाही विचार करायला हवा.
’पिकतं तिथं विकत नाही’ असं म्हणतात, हे आपल्या शहराच्या बाबतीत १०० टक्के खरं आहे. नाशिकवासियांनी याचा खऱ्या अर्थाने विचार करण्याची गरज आहे.

Saturday, March 2, 2013

कपडे धुण्याची कला

आजकाल कला म्हटले की, गायनकला, चित्रकला, हस्तकला ह्या मर्यादित कलाच आठवतात. पण, प्रत्यक्षात कला ही विशिष्ट क्षेत्रापुरती मर्यादित नसतेच. प्रत्येक माणूस हा एक कलाकारच असतो. निरनिराळ्या क्षेत्रात वर्चस्व असणारे हे एक प्रकारचे कलाकारच असतात. त्यातीलच मला कपडे धुणे ही एक कलाच वाटते. ’तुमचे कपडे तुम्ही स्वत: धुता...?’ असे आश्चर्याने व प्रश्नार्थक रित्या विचारणारे मला अनेक जण भेटतात. अनेक जणांची आई किंवा बायको त्यांचे कपडे धुत असते! मला मात्र मागील दहा वर्षांपेक्षा जास्त कपडे धुण्याचा अनुभव आहे. पुण्यात सीओईपीला सन २००२ मध्ये प्रवेश घेतला तेव्हापासून मी माझे कपडे धुत आलो आहे. सुट्टीच्या दिवशी माझे अनेक मित्र जेव्हा कपडे धुण्यासाठी घरी घेऊन जायचे तेव्हा मी मात्र आपली दोन कपड्यांची बॅग घेऊन घरी जायचो. फक्त कपडे धुण्यासाठी घरी घेऊन गेल्याचे मला आठवत नाही. किंबहुना आजवर कधीच कपड्यांची थप्पी मी घरी नेली नाही. माझी ही परंपरा आजवर चालूच आहे. फरक इतकाच की तेव्हा मी पुण्याला होतो आणि आता नाशिकला आहे! तसं पाहिलं तर मला प्रवास करताना जास्त ओझंही नेणं म्हणजे खूप कंटाळवाणं वाटतं. हेही एक कारण कदाचित कपडे घरी न नेण्यामागे असू शकेल!

सुरुवातीच्या काळात कपडे नक्की कसे धुवायचे? या प्रश्नाचे उत्तर प्रात्याक्षिकरित्या सापडण्यासाठी मला बरीच मेहनत घ्यावी लागली! आणि तीही मार्गदर्शकाविना! ह्या प्रोसेसमध्ये मला अनेक नवे अनुभव आले! अनुभव हाच माणसाचा खरा गुरू असतो, हेही समजले. कोणता साबण वापरायचा तसेच ब्रश कसा वापरायचा याचेही धडे मी स्वत:च गिरवले. त्यामुळे साबण व ब्रश या दोघांच्याही दर्जाच्या अंदाज येऊन गेला. निरमा, एरियल, सर्फ़ एक्सेल, टाईड असे अनेक निरनिराळे ब्रॅंड वापरून झाले. त्यातही निरनिराळे फ्लेव्हर्स वापरून पाहिले. मग, कोणता ब्रॅंड व कोणता फ्लेव्हर हा चांगला आहे, याची माहिती झाली. आज एखाद्या गृहिणीलाही मी याबाबत मार्गदर्शन करू शकतो. पूर्वी मी रफ ब्रशचा वापर करताना कपडे लवकर खराब व्हायचे नंतर मित्रांच्या मार्गदर्शनामुळे सॉफ्ट ब्रशचा वापर करायला लागलो व कपड्यांची ’लाईफ’ वाढली! उदाहरणच द्यायचे झाले तर सीओईपीमध्ये जो युनिफॉर्म वापरायचो त्याचे शर्ट आजही मी वापरतो आहे!!!

आणखी एक महत्वाची गोष्ट मला कळू लागली किंबहुना माझ्या कपडे वापरण्याच्या पद्धतीमध्येही फरक झाला. कपडे मला स्वत:ला धुवायला लागत असल्याने मी अगदी सांभाळून वापरू लागलो. शर्ट हे गळ्यापाशी व बाह्यांपाशी जास्त खराव होतात त्यामुळे हाच भाग अधिक खराब होऊ नये, याची खबरदारीही घेऊ लागलो. गांधीजींच्या आत्मचरित्रात त्यांनी स्वावलंबनाविषयी नमूद केले आहे. तेही स्वत:चे कपडेही स्वत:च धुवायचे. ही गोष्टही मला प्रेरणा देणारी ठरली. छोट्याछोट्या गोष्टींमध्ये किती गोष्टी शिकण्यासाठी असतात, याचा अनुभव या नव्या कलेने मात्र मला आला...