हू इज सावित्रीबाई फुले?

दिनांक १४ फेब्रुवारी २०२० अर्थात व्हॅलेन्टाईन्स डे.
स्थळ: सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाचे मुख्य प्रवेश द्वार.

पुणे शहरातील सर्वात रहदारी असणाऱ्या ठिकाणांपैकी हे एक ठिकाण होय. कमीत कमी दोन ते तीन वेळा सिग्नल हिरवा होतो तेव्हा कुठे आपला क्रमांक लागतो हा सिग्नल पार करण्यासाठी! त्यादिवशी असेच दिव्य पार करत सिग्नलला झेब्रा क्रॉसिंग पर्यंत पोहोचलो. डाव्या बाजूला विद्यापीठाच्या प्रवेशद्वारापाशी चार मुली सजून-धजून गप्पा मारत उभे असलेल्या दिसल्या. बोलण्यावरून परप्रांतातल्या वाटल्या. बहुतेक व्हॅलेन्टाईन्स डे च्या निमित्ताने त्यांच्या व्हॅलेंटाईन ची वाट बघत असाव्यात असे वाटले! २०-२२ व्या वर्षी युवापिढीच्या ज्या गप्पा मारते, त्याच गप्पांचा फड तिथे रंगला होता. एकीला कुणाचा तरी फोन आला व तिने तिचा ठावठिकाणा समोरच्याला सांगण्यासाठी आजूबाजूला पाहिले, तर समोर विद्यापीठाचे मुख्य प्रवेशद्वार नजरेस पडले. तिनेही त्यावरील नाव पूर्ण वाचून समोरच्या सांगितले व फोन बंद केला. ते ऐकल्यावर एकीने अत्यंत कुतूहलाने पहिलीला विचारले,
"हे! हू इस दिस सावित्रीबाई फुले?"
हे ऐकताच मीही चमकलो. तोच सिग्नल हिरवा झाला व आम्हाला पुढे जावे लागले. परंतु, एखाद्या भारतीय स्त्रीला असा प्रश्न का पडावा? हा प्रश्न आमच्याही मनात घोळत राहिला. व्हॅलेंटाईन डे सारख्या पाश्चात्य संस्कृतीचे अनुकरण करत असताना आपण कोणत्या गोष्टी विसरत चाललोय, याचे भान कदाचित आजच्या पिढीला नसावे. ज्या स्त्रीने समाज प्रवाहाच्या विरोधात जाऊन भारतीय स्त्रियांना शिक्षणाचा हक्क मिळवून दिला तिच्याबद्दल स्त्रियांनाच माहिती नसावी, यापेक्षा मोठे दुर्दैव कोणते?