आजकाल आपण अनेक गोष्टींमध्ये कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा (Artificial Intelligence) वापर होताना पाहतो. पण तुम्हाला माहीत आहे का, की याच एआयच्या मदतीने शास्त्रज्ञांनी असा एक नवीन पदार्थ तयार केला आहे, जो वजनाने फोम (foam) सारखा अतिशय हलका आहे, पण ताकदीच्या बाबतीत तो स्टीलसारखा मजबूत आहे!
या नवीन पदार्थाला 'कार्बन नॅनोलॅटिस' असे नाव देण्यात आले आहे. 'नॅनोलॅटिस' म्हणजे खूप लहान, सूक्ष्म जाळीसारखी रचना. या पदार्थाचे वैशिष्ट्य असे आहे की, तो पोकळ आणि जाळीदार असल्यामुळे खूप हलका आहे, पण त्याच्या कणांची रचना इतकी मजबूत आहे की, तो सहजासहजी तुटत नाही.
हा पदार्थ तयार करण्याची कल्पना शास्त्रज्ञांना कशी सुचली?
विमाने, हेलिकॉप्टर आणि अंतराळयाने बनवण्यासाठी असे पदार्थ लागतात, जे खूप हलके आणि त्याचबरोबर मजबूत असावेत. कारण जितके वाहन हलके असेल, तितके इंधन कमी लागेल आणि पर्यावरणाचे प्रदूषणही कमी होईल. पण अशा दोन्ही गोष्टी एकाच वेळी मिळवणे खूप अवघड होते.
या समस्येवर उपाय शोधण्यासाठी शास्त्रज्ञांनी एआयची मदत घेतली. त्यांनी एक विशेष मशीन लर्निंग अल्गोरिदम तयार केला. या अल्गोरिदमने वेगवेगळ्या पदार्थांच्या रचनेचा अभ्यास केला आणि कोणत्या रचनेमुळे एखादा पदार्थ खूप मजबूत आणि हलका बनतो, हे शोधून काढले. एआयने सुचवलेल्या रचनेनुसार, शास्त्रज्ञांनी ३डी प्रिंटरचा वापर करून हा 'कार्बन नॅनोलॅटिस' पदार्थ तयार केला.
या शोधाचे महत्त्व खूप मोठे आहे. भविष्यात या पदार्थाचा वापर करून हलकी आणि मजबूत वाहने बनवता येतील. यामुळे फक्त इंधनाची बचतच होणार नाही, तर हवाई प्रवास आणि अंतराळ मोहिमा अधिक सुरक्षित आणि सोप्या होतील. तसेच, खेळांचे साहित्य, संरक्षण उपकरणे आणि बांधकाम क्षेत्रातही याचा उपयोग होऊ शकतो. थोडक्यात, एआयच्या बुद्धिमत्तेमुळे एक असा 'अद्भुत' पदार्थ तयार झाला आहे, जो आपल्या अनेक समस्यांवर तोडगा काढू शकतो आणि भविष्यात अनेक क्षेत्रात क्रांती घडवू शकतो.
(आधारित)
संदर्भ: sci.news
--- तुषार भ. कुटे
No comments:
Post a Comment
to: tushar.kute@gmail.com